Onlangs kocht ik dit zwemdiploma tezamen met een diploma (tegenwoordig zou ik dit oorkonde noemen) van een afstandsproef. Beide komen uit Delft. Mede omdat Delft om de hoek ligt van mijn eigen woonplaats, leek het mij aardig om in deze blog informatie te verzamelen over de (eerste) zwembaden in Delft.
Stadsarchief Delft
Zoals in de meeste gevallen begon ik mijn zoektocht op de website van het plaatselijke archief, in dit geval Gemeentearchief Delft. Daar vond ik de eerste aanknopingspunten, maar helaas bleek al het beeldmateriaal offline gehaald te zijn.
Dit is overigens ook door veel andere archieven gedaan, vanwege een eerdere rechtszaak rond auteursrechten. Heel vervelend voor iedereen die archiefonderzoek doet. Hopelijk wordt de wetgeving snel aangepast. Gelukkig boden een paar zoekopdrachten op internet wat meer informatie en ook afbeeldingen.
Daarnaast ging ik op zoek naar de lokale historische vereniging – in dit geval Delfia Batavorum – waar ook vaak interessante informatie te vinden is. In hun jaarboek van 2012 is een stuk terug te vinden met de titel: Zwemmen in Delft (pdf, pag. 87-88). Een behoorlijk aantal van deze jaarboeken is online beschikbaar.
Eerste bad- en zweminrichting
In 1853 was er een concessie voor de bouw van een bad- en zweminrichting op de wal van de Westvest. Dit zwembad werd aangelegd naar voorbeeld van Amsterdam en Utrecht. Het was niet veel meer dan een afbakening in de singel, maar desondanks was het zwembad al snel in trek. Alleen jongens en mannen mochten hier zwemmen.
Na verloop van tijd waren er klachten over voorbijvarende schuiten. Ook het afval van de naastgelegen groenteveiling dat in het zwemwater terecht kwam, droeg niet echt bij aan het zwemplezier. Er werd wel beweerd dat men zich soms een weg tussen de bloemkoolbladeren moest banen.
Naast de toenemende klachten moest de inrichting sowieso plaatsmaken voor aanleg van een trambaan. Daarom werd er in 1927 besloten tot de bouw van een nieuwe inrichting aan de Tweemolentjeskade.
Zwembad Aan Het Verlaat
Hoewel ook krantenartikelen spreken van een zweminrichting aan de Tweemolentjeskade, wordt er in de meeste gevallen gesproken over zwembad Aan Het Verlaat (de naam van de tegenover gelegen straat). Dit openlucht zwembad werd officieel geopend op 22 juni 1928.
De nieuwe bad- en zweminrichting beschikte over 4 bassins; 2 voor heren en twee voor dames. Vrouwen en mannen zwommen in deze tijd immers nog gescheiden. Alleen al over het idee van gemengd zwemmen werd vroeger schande gesproken. De afscheiding tussen beide banen kon wel worden verwijderd, zodat zwemwedstrijden in een groot bassin konden worden gehouden. Het zou overigens nog tot 1942 duren totdat er voor het eerst op zondagen gemengd kon worden gezwommen.
In zijn openingsrede sprak wethouder Van de Seyp over de eerste pogingen die ongeveer 80 jaar geleden werden aangewend om te komen tot de oprichting van een zwembad, dat er uiteindelijk in 1853 kwam. Hoewel er na verloop van tijd veel klachten waren, lukte het telkens niet om nieuwe plannen en voorstellen te realiseren.
Vele oudere Delftenaren hebben in zwembad Aan Het Verlaat leren zwemmen. Dat was niet altijd even prettig, want er werd al vanaf 1 april gezwommen, een periode, waarin nog koude en regenachtige dagen voorkwamen. Online zijn nog verschillende verhalen uit deze tijd terug te vinden, zodat bijvoorbeeld dat van fotograaf Willem de Bie. In 1963 werd dit bad vervangen door het zwembad Aan ’t Korft.
Zwembad Aan ’t Korft werd geopend op 1 juni 1963 door burgemeester De Loor. Het zwembad is genoemd naar een oude waterloop Het Korft, die daar door de Bieslandse polder liep. In totaal werden 4 baden, zonneweiden en een dakterras aangelegd. Na de aanleg van recreatiegebied De Delftse Hout liep de belangstelling steeds verder terug. Het zwembad werd in 1989 gesloten.
Sportfondsenbad Delft
Voor de eerste overdekte zweminrichting van Delft moest meer dan ƒ 100.000 bijeen worden gespaard. Dat lukte via het spaarkassensysteem. Met onder meer een grote gift van de Gist- en Spiritusfabriek van maar liefst ƒ 11.000 en een extra lening van ƒ 50.000 werd het benodigde geld bijeen gebracht.
Op 15 februari 1936 was de officiële opening van het Delftsche Sportfondsenbad aan de Weteringlaan 1. Net als het een jaar later geopende sportfondsenbad in Rotterdam werd met behulp van een elektromotor het dak geopend, door een zijwaartse verplaatsing over een railbaan. Met het uitspreken van de woorden heel Delft moet leren zwemmen, werd het Sportfondsenbad officieel voor geopend verklaard.
Het sportfondsenbad was direct een succes. Niet alleen Delftenaren, maar ook mensen uit Rijswijk en het Westland kwamen op het zwembad af. Niet zo vreemd, want het was het enige overdekte zwembad in de regio. Men zei in die tijd wel eens: in Delft zwemmen ze in twee lagen. In 1969 werd er daarom een bassin van 20 bij 7 meter bijgebouwd. Ook werd in dat jaar besloten om het dak vast te zetten.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog was het zwembad ongekend populair. Men zocht in het zwembad afleiding voor de dagelijkse problemen en zorgen. Ook de Duitse bezetter maakte graag van het zwembad gebruik en vorderde al snel zwemtijden. Door gebrek aan kolen moest het zwembad aan het eind van de oorlog een tijdlang noodgedwongen de deuren sluiten.
Video uit 1957: Kinderen doen examen voor het zwemdiploma-A tijdens het najaarsafzwemfeest van de Delfste reddingsbrigade in het Sportfondsenbad te Delft. Verder beelden van zwemonderwijs aan de lijn.
Hoe het verder ging in Delft
In 1969 werd er het Instructiebad (later Zwem- en Squashcentrum) gebouwd, dat vanaf 1 januari 2019 is gesloten. In 1978 werd het overdekte zwembad Kerkpolder geopend, met buitenbad. Wegens teruglopende bezoekersaantallen werd het buitengedeelte in 1994 alweer gesloten.
Ook het Sportfondsenbad staat op de nominatie om te worden gesloten. Er moet een nieuw zwembad komen dat groter en praktischer wordt. Sluiting van het zwembad kan nog enkele jaren duren. Het nieuwe zwembad komt in de buurt van het onlangs gesloten Instructiebad aan de Clara van Sparwoudestraat.
Over het zwemdiploma
Voor het behalen van dit diploma moest de volgende zwemproef worden afgelegd:
- een sprong van de 1 m.-plank
- 100 m. borstslag
- 50 m. rugslag
Het diploma is afgenomen in zwembad Aan Het Verlaat op 8 september 1931.
Waar hebben jullie een open zwembad in Delft
Hallo Cornelia,
Delft beschikt al geruime tijd niet over een openlucht zwembad. Het is financieel niet haalbaar een dergelijk bad te exploiteren.
Wel beschikt Delft voor recreatiebehoefte over het natuurgebied Delftse Hout, waar een strandje is en waar je onder andere kunt zonnen en zwemmen.
De dichtstbijzijnde buitenzwembaden zijn De Windas in Bergschenhoek en De Waterman in Wateringen. Daarnaast is er een buitengedeelte in het Van Maanenbad in Rotterdam.