Leestijd: 4 minuten

Onlangs schafte ik voor mijn collectie een aantal exemplaren van de hieronder afgebeelde affiche aan. Een aantal zaken maakten mij nieuwsgierig:

• In welk jaar werd dit zwemfeest* gehouden?
• Wat was de A.M.V.J.?
• Waar was het A.M.V.J. Bad?
• Waarom was er een specifiek onderdeel Wedstrijden leerlingen Middelbare scholen?

* dergelijke wedstrijden werden in die tijd vaak zwemfeesten genoemd omdat er, naast het feit dat de zwembaden soms versierd werden, ook ruimte was voor bijvoorbeeld clownsnummers of schoonspring- of waterpolodemonstraties.

Voor het vinden van het jaartal ben ik begonnen met zoeken in Delpher (online krantenarchief). Op de term A.M.V.J.- Zwemclub stuitte ik op een bericht van zaterdag 18 april 1936 in Het Algemeen Handelsblad. Dit artikel beschrijft beknopt de wedstrijden die gehouden werden in de Vondelstraat in Amsterdam.

Krantenartikel

De A.M.V.J.-zwemclub heeft in haar bad de abonnees van deze inrichting en de leerlingen van de middelbare scholen in de gelegenheid gesteld, elkaars krachten te meten. De Amsterdamse zwemverenigingen luisteren de avond op met enkele estafette-nummers, terwijl bekende schoonspringsters en -springers het publiek deden genieten van hun kunnen.

De voorzitter van de A.M.V.J.-zwemclub, de heer H. Th. Wever, opende de avond met enkele opwekkende woorden. Het is een alleraardigste avond geworden waarbij de geestdrift der jeugdige zwemmers die der clubs naar de kroon stak. De volledige tekst van het artikel vind je hiernaast.

Over de A.M.V.J.

De A.M.V.J. was een afscheiding van een aantal kritische leden van de protestantse jeugdorganisatie Excelsior. Zij stichtten in 1909 naar Amerikaans voorbeeld van de Y.M.C.A. de Amsterdamse Jonge Mannen Vereniging (A.J.M.V.).

Zowel Excelsior als de A.J.M.V. wilden allebei graag een eigen onderkomen in Amsterdam voor semipermanente bewoning door jongeren, waar verschillende vormen van educatie, persoonlijke ontwikkeling, ontspanning en sport konden worden aangeboden. Om dit te verwezenlijken moesten beide verenigingen fuseren en kort na de Eerste Wereldoorlog werd de A.M.V.J., de Amsterdamse Maatschappij Voor Jongemannen gesticht. Ze zou openstaan voor jonge mannen vanaf achttien jaar, van alle gezindten en uit alle lagen van de bevolking.

Als gevolg van de oprichting van onder meer de Rotterdamse A.M.V.J. in 1921 en de toelating in de jaren dertig, van de jonge vrouwen (A.M.V.J. Afdeling Meisjes), zou de betekenis van de afkorting A.M.V.J. meteen na de Tweede Wereldoorlog worden gewijzigd in Algemene Maatschappij Voor Jongeren.

Centraal gebouw

Vanaf 1919 werd het plan van een Centraal Gebouw serieus ter hand genomen. De gezamenlijke kosten werden begroot op f 1.700.000. Op 11 mei 1928 kon het pand aan het Leidsche Bosje officieel in gebruik worden genomen. Bij oplevering bevatte het gebouw woongelegenheid voor 120 leden, 80 kamers voor logies, kamers voor de leiding en de administratie, grote en kleine vergaderzalen, leeszaal, muziekzaal, kamers voor verschillende clubs, gymnastiekzaal, biljartzaal, kegelbaan, restaurant, lunchroom en, niet in de laatste plaats, het eerste plaatselijke 25 meter zwembad.

Famos en Amudo

De A.M.V.J.-sportverenigingen telden in 1931 gezamenlijk 640 leden. Door het succes van Concordia en de Kampers Sport Club ontstond het idee voor middelbare scholieren een eigen organisatie op te richten. Dit werd de Federatie voor Amsterdamse Scholieren voor Ontspanning en Sport (Famos) Het zelfstandige Famos werd opgericht op 1 juni 1926 maar stond onder auspiciën van de A.M.V.J. In 1930 werd op dezelfde basis de Amsterdamse Mulo en Driejarige Organisatie (Amudo) opgericht. Famos was tientallen jaren een begrip in Amsterdam.

Meer informatie

De A.M.V.J. bestaat nog altijd. De huidige ambities van A.M.V.J. worden geconcretiseerd door de stichting A.M.V.J. Fonds en de vereniging A.M.V.J. Sport. Het A.M.V.J. Fonds bevordert de deelname aan het maatschappelijk en cultureel verkeer van met name achterstandsjongeren. Zij doet dit door in meer en mindere mate te participeren in tal van sociaal-culturele projecten in Amsterdam. A.M.V.J. Sport is een koepelvereniging voor een negental sportclubs in Amsterdam en Amstelveen met in totaal bijna 3.000 sporters.

Uitgebreide informatie is terug te vinden in:

• een krantenartikel uit het Parool: Sporten in de geest van Jo Eijkman
• het boek Het visioen van Eijkman : dr. J. Eijkman, de Amsterdamse Maatschappij voor Jongemannen en de vernieuwing van Nederland 1892 – 1945, Uitgeverij Verloren, 2003
• een pdf met Een beknopte geschiedenis van de AMVJ

Locatie voormalig AMVJ-gebouw