De beroemde trainster Ma Braun vierde vooral in de jaren ’20 en ’30 van de vorige eeuw grote successen met haar zwemsters. Maar Ma Braun met een waterpolocap? Wie had ooit kunnen vermoeden, dat zij zich nog eens zou laten verleiden om mee te doen aan een waterpolowedstrijd? Lange tijd blijft dit een goed bewaard geheim, waarvan slechts vier van haar pupillen getuige zijn geweest. Na afloop van een zwemwedstrijd in Dresden worden deze dames uitgedaagd voor een waterpolowedstrijd. Maar daarvoor zijn vijf speelsters nodig…
In de jaren ’20 van de vorige eeuw worden er met regelmaat internationale zwemwedstrijden georganiseerd in binnen- en buitenland. Het is dan ook niet vreemd dat de ODZ-zwemsters Willy den Turk, Marie Baron, Marie “Zus” Braun en R. van Male op vrijdag 13 maart 1925 in alle vroegte op het Maasstation klaarstaan om de trein naar Berlijn te nemen. Ze zijn uitgenodigd door dameszwemvereniging Germania en worden begeleidt door hun trainster Ma Braun en door de voorzitster van de Rotterdamse club.
Succesvol zwemtoernooi
Germania heeft groot uitgepakt. Aan het Internationale zwemfeest in het Berlijnse zwembad in de wijk Wedding doen ruim 400 deelneemsters mee, waarvan 95 uit Nederland, Oostenrijk en Tsjecho-Slowakije. De deelname aan de zwemwedstrijden wordt voor de Rotterdamse deelneemsters een ongekend succes. De Nieuwe Rotterdamsche Courant (NRC) schrijft hierover op 16 maart 1925: “Wel zelden zal een Nederlandsche zwemvereeniging in het buitenland zooveel lauweren hebben geoogst als de Onderlinge Dames Zwemclub […] Op het groote zwemfeest van de vereeniging Germania hebben onze stadgenooten alle wedstrijden gewonnen waaraan zij deelnamen.”
Het is in die tijd nog heel normaal om verschillende zwemsporten tegelijk te beoefenen. Zo doen Marie Baron en de dan pas 13-jarige Zus Braun mee aan het nummer schoonspringen, waar zij met een gelijk aantal punten de gedeelde tweede plaats behalen. Bij het zwemmen worden er overwinningen behaald op tal van individuele nummers. Op de wisselslagestafette weten de dames de Duitse kampioen Poseidon uit Dresden te kloppen. Het zwemfeest wordt afgeschoten met een waterpolowedstrijd tussen Duitse en Nederlandse dames. Na een spannende strijd eindigt deze wedstrijd onbeslist met 4-4.
Tijdens de afsluitende prijsuitreiking “[…] werd dan ook de lof der Nederlandsche zwemsters en van hun vaderland in hartelijke toespraken bezongen”, is in het eerder genoemde bericht van de NRC te lezen. De vier ODZ-zwemsters nemen maar liefst 24 medailles, een wisselplaquette en een wisselbeker mee naar huis. Maar onze dames vertrekken nog niet direct terug naar Rotterdam. Ze worden door coach Meigen van het team van Poseidon uitgenodigd om deel te nemen aan een revanche-zwemwedstrijd in Dresden. Het is een uitdaging die de Rotterdamse dames graag aangaan.
Door naar Dresden
De volgende dinsdag in Dresden blijken onze dames toch wat vermoeid te zijn geraakt van hun Duitsland-toer. Twee van de drie estafettenummers worden door de ploeg van Poseidon gewonnen. Alleen op de wisselslagestafette is ODZ wederom de sterkste. Op de 100 m. vrije slag valt de goede prestatie van Marie Baron op. Enkele ODZ-dames geven vervolgens nog een schoonspringdemonstratie, die op veel enthousiasme van het publiek mag rekenen.
Maar dan volgt nog een laatste uitdaging: De Duitse dames willen graag een vijf tegen vijf waterpolowedstrijd spelen tegen ODZ. Maar hoe organiseer je dat als je maar met vier zwemsters bent…
Ma Braun met waterpolocap
Alle ogen zijn gericht op Ma Braun, die na veel gepraat en tegenstribbelen toegeeft. Ze hijst zich in een badpak en neemt haar positie in het goal in. Pas 26 jaar later vertrouwt zij dit voorval toe aan Zwemkroniek-redacteur Ben Planjer, tijdens een interview voor het KNZB-bondsorgaan, ter gelegenheid van haar 70e verjaardag. “En jullie haalt het niet in je hart om op jullie eigen helft te komen, want ik houd geen bal”; zou ze streng hebben gezegd.
De dames houden zich prima aan deze opdracht en winnen zonder veel moeite de wedstrijd, die overigens maar twee keer vijf minuten duurt. Uitblinkster is Marie Baron, die namens ODZ alle drie de doelpunten scoort. “Ik heb maar twee ballen aangeraakt,” vertelt Ma Braun; “en Meigen was toch zo nijdig…” En hoewel zij in haar jeugd naast zwemmen ooit ook waterpolo speelde, maakte Ma Braun hiermee haar onverwachte, maar succesvolle waterpolocomeback.
Clublied ODZ
Komt Dames van de O.D.Z.
Het zwempak aangetrokken!
De badmuts op, de borst vooruit
Het hoofd omhoog, een kloek besluit,
Wij schieten met een wijden boog
Te water onverschrokken!
Refrein:
Trala, Trala
Wij zwemmen, wij schieten
Wij duiken superfine!
De salto mortale
Een lust is ’t om te zien!
En is er een wedstrijd in polo of in baan
Er is geen eene Damesclub,
Die de O.D.Z. kan slaan!
En meisjes op U rust de plicht
Voor haar succes te werken,
Houdt hoog haar naam, alom bekend
Toont dat je O.D.Z.-ster bent
Dan zal de liefde voor je Club
Je wil en kracht versterken
Refrein
Laat ons dan alleen met elkaar
De Zwemkunst demonstreeren,
Opdat er in ons waterland
Nietéén blijft kijken aan den kant,
Maar ieder zegt: “ook ik ben klaar
‘k Wil vlug het zwemmen leeren”.
Refrein
Terug in Rotterdam
Op donderdag kort na het middaguur arriveren de dames weer in Rotterdam. Een verslaggever van het Rotterdamsch Nieuwsblad is hiervan getuige: “Direct nadat de trein het Maasstation binnenrolde weerklonken de vreugdeklanken van de talrijke aanwezigen onder de stationskap. Daarna toog men naar de wachtkamer.” Namens de leden van ODZ brengt mw. Elferink een hulde aan Ma Braun voor het behaalde succes: “Want ’t is in hoofdzaak, aldus spreekster, aan haar onvermoeide training te danken geweest dat de zwemsters zulke mooie resultaten geboekt hebben.”
Vervolgens is er een afzonderlijk woord van hulde voor elk van de zwemsters “[…] die de oranjevlag, de clubkleuren van hun vereeniging en ook het Hollandsche rood-wit-blauw zo hoog hebben weten te houden in Duitschland.” De dames worden overladen met bloemen en Ma Braun neemt een lauwerkrans in ontvangst. De kans is groot dat de ODZ-leden vervolgens het clublied ten gehore hebben gebracht. En daarmee komt niet alleen dit Duitse avontuur ten einde; het zal waarschijnlijk ook de allerlaatste keer zijn geweest dat Ma Braun actief deelnam aan een waterpolowedstrijd.
Geraadpleegde bronnen
- Verschillende krantenberichten via Delpher.nl (zie links in tekst)
- De Duitsche tour van ODZ in Zwemkroniek jrg. 2, nr. 21 van 9 april 1925,
- Ma Braun in het doel in Zwemkroniek jrg. 28, nr. 51 van 28 december 1951, (collectie Ron Wessels, niet online)
- In memoriam M.J. Braun-Voorwinde door A. Tordoir Bzn. in Rotterdams Jaarboekje 6e reeks, jrg. 5 (1957), p 177-181
- Clubliederen van de Onderlinge Dames Zwemclub (O.D.Z.) vervaardigd door voorzitster Mevr. M. van Brugge-v.d. Zwaan, 23 maart 1929 (collectie Ron Wessels)
Hallo Ron, Je hebt het al aardig door met je schrijfwijze. Had ik toch het vermoeden om ma Braun in badpak of met polocap op te mogen aanschouwen. Helaas! Maar ik heb het met plezier gelezen. Succes.
Dag Ron,
Dank voor je reactie. Helaas werden er vroeger lang niet zoveel foto’s gemaakt als tegenwoordig. Er zal vast wel een foto van een jonge Ma Braun bestaan, maar die is wellicht meer in de privésfeer gebleven. Maar mocht ik ooit nog zo’n foto tegenkomen, dan voeg ik ‘m zeker aan het artikel toe.