Dit artikel is ook gepubliceerd het het waterpolomagazine ManMeer van april 2022
Terwijl in 1996 de meeste aandacht in de media uitgaat naar de Nederlandse zwemmers en herenwaterpoloërs die deelnemen aan de Olympische Spelen in Atlanta, is het dameswaterpolo nog altijd geen Olympische sport. Nadat een aantal belangrijke toernooien in 1994 en 1995 net niet werd gewonnen, vindt bondscoach Kees van Hardeveld het hoog tijd worden om met een inmiddels verjongd Nederlandse team weer ouderwets te gaan vlammen. Een terugblik op een bijzonder waterpolojaar waarbij stilletjes de hoop al is gevestigd op toelating van dameswaterpolo op de Olympische Spelen van 2000 in Sydney.
Toenemende concurrentie
Na een tweede plaats op het WK in Rome (1994), een derde plek op het EK in Wenen en verlies in de finale van de FINA-Cup in Sydney (beide 1995) wil Van Hardeveld het roer omgooien. In 1994 verlaten Janny Spijker, Hellen Boering en Alice Lindhout het team en 1995 bedanken Hedda Verdam en Rianne Schram voor verdere deelname. Van Hardeveld maakt van de nood een deugd en voert een flinke verjonging door. Het nieuwe doel van de Nederlandse ploeg is het WK in 1998 in Perth. De speelsters die nu tot de selectie behoren, gaan daarom in principe ook allemaal nog minstens twee jaar door.
Dat de concurrentie groter wordt, werd in mei 1996 al duidelijk tijdens een toernooi in Milaan. Daar werd, zij het met een incompleet team, verloren van Italië. In de Zwemkroniek van 14 juni verklaart Van Hardeveld: “Tien jaar geleden kon je met de Nederlandse B-ploeg afreizen naar een toernooi en dan won je nog. Tegenwoordig is bij damespolo de winnaar op voorhand niet meer aan te wijzen. De concurrentie wordt gigantisch groot.”
Maar meer concurrentie is op zich positief, want om de Olympische status te verwerven is het cruciaal dat de internationale top breder wordt. Dat dit ten koste gaat van een bijna onaantastbaar Nederlands damesteam is een zorg die Van Hardeveld zich zeer aantrekt: “We bevinden ons nu op een kruising: Of we gaan door zoals de afgelopen tien jaar, zodat we uiteindelijk achter komen te lopen, of we gaan professionaliseren, zodat we ons in de top kunnen handhaven. Ik ben ervan overtuigd dat er genoeg talent is in Nederland, maar we moeten die keuze nu maken, anders worden we voorbijgestreefd door landen als Italië, Griekenland en Canada.”
Twee belangrijke toernooien
In 1996 staan er twee toernooien op het programma waarbij het verjongde waterpoloteam kan laten zien of zij zich kan meten met de wereldtop: het toernooi om de Thetis-Cup in Griekenland, met naast Nederland deelname van Rusland, Australië en Griekenland. Daarnaast organiseert de FINA als alternatief voor de Olympische Spelen het Olympic Year Women’s Waterpolo Tournament in Emmen. Tijdens dit sterk bezette toernooi met 12 ploegen, plaatsen de eerste acht landen zich voor de FINA-cup, waar Nederland in 1995 op een tweede plek eindigde.
Strijd om de Thetis-Cup
Op 7 juni 1996 vertrekt het Nederlands waterpolo damesteam voor een 10-daagse trainingsstage naar Griekenland. Onder de Griekse zon wordt niet alleen getraind; ook wordt, als afsluiting van de stage, in Nafplio deelgenomen aan een sterk bezet zeslandentoernooi om de Thetis-Cup. In de Nederlandse media is er maar weinig aandacht voor de bijzondere prestaties die de waterpolodames in Griekenland verrichten. Naast wat éénregelige uitslagen staat er slechts één wat uitgebreider artikel over de toernooiwinst in De Telegraaf.
Het is vooral Jan Soek die in Zwemkroniek Actueel van 21 juni de dames prijst om hun prestaties: “Absoluut top! Dat bleek tijdens het toernooi om de Thetis-Cup, waar de Nederlandse waterpolo-vrouwen met overwicht de cup mee naar Nederland namen. De finale-uitslag deed voorkomen of de vrouwen van coach Kees van Hardeveld het nog redelijk zwaar te verduren hadden tegen hun Griekse tegenstanders (8-6). Dat was niet het geval. Dotten van kansen werden echter niet benut.”
Eerder in het toernooi wordt Griekenland een stuk gemakkelijk verslagen (9-4) en is Tsjechië geen partij voor de dames (24-4). Australië wordt vervolgens in de halve finale met 9-4 opzij gezet. In De Telegraaf van 17 juni wordt nog eens duidelijk aangegeven waaraan de dames de eindwinst te danken hebben: “Spelend vanuit een tactiek waarin het teambelang prevaleerde boven individuele acties zette Oranje vanaf de eerste speelminuut de toon. Via de periodestanden 2-0, 1-3, 1-1 en 4-2 behaalde het zevental een duidelijke overwinning en was het missen van een groot aantal kansen de enige dissonant.”
Foto’s van het toernooi en de prijsuitreiking (album Petra Meerdink)
Olympic Year Tournament in Emmen
Twee weken later volgt een nog grotere opgave voor de dames: Van 29 juni tot en met 7 juli staat Emmen in het teken van international dameswaterpolo. In Aquarena, normaal een subtropisch zwemparadijs, is vrijwel de volledige wereldtop aanwezig. Helaas ontbreekt alleen de Hongaarse wereldkampioen. Wereldzwembond FINA heeft van het Internationaal Olympisch Comité (IOC) speciaal toestemming gekregen om de naam Olympic te mogen gebruiken, wat als een positief signaal mag worden gezien.
In de beginfase van het toernooi worden tegenstanders als Frankrijk, Groot-Brittannië en Brazilië op simpele wijze overklast (19-3, 21-1 en 25-3). Alleen Rusland (11-8) biedt de nodige tegenstand. Van Hardeveld hierover in het AD: “Ik schrik van het niveau van de zwakkere landen. Dat kan de Olympische status tegenwerken, omdat daar straks ook twaalf landen aanwezig zullen zijn. Daar staat gelukkig tegenover dat de sport zich internationaal blijft ontwikkelen. Buitenlandse coaches mogen onbeperkt gebruik maken van de video’s van toplanden. Bovendien heeft Nederland jarenlang jeugdtoernooien georganiseerd, omdat er voor de jongeren geen EK of WK bestond. Zo kan het niveau zich in het buitenland verbeteren.” Amerika, de laatste tegenstander in de voorronden, biedt al wat meer tegenstand, maar ook van dit team wordt uiteindelijk vrij gemakkelijk gewonnen (13-8).
Nederland bereikt daarmee kinderlijk eenvoudig de kwartfinale, waar ook Canada weinig weerstand biedt (13-7). In de halve finale neemt Nederland het op tegen Italië, de op dat moment regerende Europees kampioen. De Italianen verkijken zich echter in de fysieke kracht van het gedeeltelijk verjongde team. In Zwemkroniek Actueel van 12 juli verwoord Jos van Kuijeren het als volgt: “In de eerste helft sloeg Nederland met combinaties over het hele veld diepe gaten in de Italiaanse defensie.” En na een vroege 4-0 voorsprong: “Daarna dreef Nederland de spot met de falende concurrent en liep uit naar een vernietigende 10-4 winst.”
* met toestemming van de maker gepubliceerd
Van Hardeveld over de halve finale: “Bij het laatste toernooi in Milaan hebben we van Italië verloren. We kwamen daar door de afwezigheid van de Nereus-speelsters niet uit in de sterkste opstelling. Hier wilden we winnen en hebben dus speciaal naar deze wedstrijd toegeleefd. Dat het zo gemakkelijk zou gaan, kon natuurlijk niemand voorspellen.”
De finale tegen Australië is bijzonder spannend. Na een perfecte opening (4-2) komen de Australische vrouwen terug (5-5). Het goal van doelvrouw en aanvoerster Karla van der Boon wordt flink belaagd door een Australische kanonnade. De Nederlandse dames komen even op achterstand, maar opnieuw is het Karin Kuipers die de ploeg terug in de wedstrijd brengt (8-8). De speelster van Het Ravijn uit Nijverdal dwingt vervolgens in de slotfase nog een strafworp af, die door Edmee Hiemstra prima wordt benut. Daarmee wordt de eindzege (9-8) veilig gesteld. Nederland is weer helemaal terug bij de wereldtop.
| Einduitslag Olympic Year Tournament | |
| 01 Nederland | 07 Amerika |
| 02 Australië | 08 Frankrijk |
| 03 Italië | 09 Duitsland |
| 04 Griekenland | 10 Kazachstan |
| 05 Canada | 11 Engeland |
| 06 Rusland | 12 Brazilië |
Eindelijk dan toch Olympisch dameswaterpolo
Terwijl het herenwaterpolo al in 1900 op het Olympische programma staat, moeten de dames lang wachten totdat ook hun sport door het IOC als aantrekkelijk genoeg wordt gezien. Lange tijd zijn er te weinig nationale teams die op topniveau tegen elkaar kunnen uitkomen, om zo een aantrekkelijk Olympisch toernooi te kunnen spelen. Maar na liefst 100 jaar na de mannen mogen ook de dames in 2000 eindelijk Olympisch waterpolo spelen. Nederland valt tijdens dit toernooi overigens net buiten de prijzen. De dames eindigen in Sydney als vierde. Twee jaar ervoor grijpen de oranjevrouwen net naast de winst tijdens de finale van het WK. Ze verliezen in Perth met 6-7 van Italië.
Kees van Hardeveld
22 juni 1956 – 7 januari 2017
Kees van Hardeveld was vanaf 1990 in dienst bij de waterpolo-afdeling van de KNZB, eerst als bondscoach, daarna als topsportcoördinator en vanaf 2009 als Technisch Directeur. Naast zijn grote inzet voor het waterpolo was hij actief op andere gebieden zoals topsport schoonspringen, synchroonzwemmen en het Paralympische zwemteam. Kees stond aan de basis van grote sportieve successen, waarbij de gouden Olympische medaille voor de waterpolodames in Beijing 2008 de meest aansprekende was. Kees is 60 jaar geworden en was geruime tijd ziek.
Gebruikte bronnen
- “Bondscoach Kees van Hardeveld pleit voor professionalisering: “Het Nederlands dameswaterpolo bevindt zich op een kruising”” in Zwemkroniek (jrg. 73, nr. 23) van 14 juni 1996
- ”Thesis-Cup voor waterpolosters” in De Telegraaf van 17 juni 1996′
- ”Nederlandse vrouwen winnen Thesiscup” in Zwemkroniek Actueel (jrg. 73, nr. 24) van 21 juni 1996
- ”Vechten voor een plaats in Sydney: Waterpolosters sterk in Olympic Year Tournament” in AD van 8 juli 1996
- ”Edmee Hiemstra schiet Nederlands Zevental naar winst” in Zwemkroniek Actueel (jrg. 73, nr. 27) van 12 juli 1996
- Overzicht van alle door Gillian van den Berg gespeelde wedstrijden met uitslagen, samengesteld door haar vader Jan van den Berg
- Fotoalbum/plakboek van toenmalig Oranjespeelster Petra Meerdink
Bovenstaande artikelen zijn niet online beschikbaar.
Superleuk om weer wat over die tijd te lezen, Ron. Dank je wel.
Groet karla plugge- van der Boon
Dank je wel voor je leuke reactie! En natuurlijk: graag gedaan.
Weer even terug in de tijd met vele mooie herinneringen! Bedankt Ron! Groetjes Carla Quint
Dank je wel! Dank ook voor jouw bijdrage.
Prachtig verslag van een prachtige periode. Brengt weer mooie herinneringen naar boven! Bedankt Ron
Dank je wel Gillian! En dankzij de mooie overzichten van jouw vader kon ik mooi een aantal wedstrijddetails toevoegen.
Veel herinneringen komen weer boven. Wat heb ik genoten, toen ik mee mocht naar Griekenland. Voelde me geen buitenstaander, maar 1 met de ploeg!
Leuk om te horen Henny. En nogmaals veel dank! Zonder jouw mooie zwemmateriaal dat je aan mij schonk, waaronder de vaan met handtekeningen van het toernooi in Nafplio, had dit artikel nooit tot stand kunnen komen.