Leestijd: 6 minuten

Vanaf 1928 was sportjournalist Hartog “Han” Hollander razend populair. Hij verzorgde als eerste radiocommentator live verslagen van sportwedstrijden op de radio. Naast voetbalwedstrijden versloeg Hollander ook sporten als atletiek, wielrennen en zwemmen. Hij was tevens een niet onverdienstelijk zanger en bracht zelfs een grammofoonplaat uit. Met Het Zwemlied; één van de nummers op het album, brengt hij een ode aan de topprestaties van de Nederlandse zwemvrouwen Marie Baron, Zus Braun, Rie Mastenbroek en Willy den Ouden.

Han Hollander bezingt in 1935 de prestaties van de Nederlandse zwemvrouwen (Youtube)

Het Zwemlied

Groepje prijswinnaars na een zwemwedstrijd van de Amsterdamse Dames Zwemclub in het Heiligewegbad, met Marie Baron (l.) en Zus Braun (r.) beide zittend op een ton. (Revue der Sporten van 21 februari 1927)

Een stipje op de wereldkaart is onze kleine natie
Toch worden we op sportgebied door ieder land geacht
Door luchtvaart en door voetbalsport, maar ook door de prestatie
Van ’t zo roemruchtig zwemmend deel, van ’t sterke zwakgeslacht
Wat maakten in de laatste tijd de Nederlandse vrouwen
De Nederlandse sportnaam weer bij iedereen bekend
Wat wisten ze, al zwemmend, onze driekleur hoog te houwen
Wat zijn ze meesteressen van ’t vochtig element

refrein:
Zwemmen is ons leven, zwemmen onze lust
Nooit wordt door ’t water wedstrijdvuur geblust
Laat ons zwemmend streven, man zowel als vrouw
Nieuwe glans te geven, Neerlands rood-wit-blauw

’t Was eens Zus Braun, Marie Baron en thans weer Will den Ouden
Ze is toch met Rie Mastenbroek de ster van deze sport
En duiken ze in ’t water, kan geen sterveling ze houden
Thans stellen ze om beurten weer een splinternieuw record
Het hele volk heeft diep respect voor hare sterke armen
De zwemkampioene zelf is door die opspraak niet gegriefd
We roemen, naast haar krachten, evenzeer haar charme
Wanneer ze, als een zeemeermin, de koele golven klieft

Han Hollander met Willy den Ouden (r.) en Rie Mastenbroek (l.) tijdens nationale zwemwedstrijden op 27 februari 1938 in Sportfondsenbad-Oost in Amsterdam (Twentsch dagblad Tubantia en Enschedesche courant van 28 februari 1938)

refrein:
Zwemmen is ons leven, zwemmen onze lust
Nooit wordt door ’t water wedstrijdvuur geblust
Laat ons zwemmend streven, man zowel als vrouw
Nieuwe glans te geven, Neerlands rood-wit-blauw

Ons landje is een waterland, het lokt de mens tot zwemmen
We voelen ons in badkostuum haast allemaal gelijk
In ’t heerlijk frisse water kan geen crisis ons beklemmen
We zetten voor een poosje alle zorgen aan de dijk
Het zwemmen zit ons in ’t bloed, we duiken duizend malen
We duiken in ’t zwembassin, in ’t meer of in de zee
Wat is er beter denkbaar zo je hart eens op te halen
En daarom zingt, wie zwemmen kan, dit zwemrefreintje mee

refrein:
Zwemmen is ons leven, zwemmen onze lust
Nooit wordt door ’t water wedstrijdvuur geblust
Laat ons zwemmend streven, man zowel als vrouw
Nieuwe glans te geven, Neerlands rood-wit-blauw

Gezondheid bovenal: Han Hollander in actie tijdens zwem- en voetbalwedstrijden, terwijl hij de “gezonde” sigaretten van Chief Whip aanbeveelt (1937, Eye Filmmuseum via Youtube)

Over Han Hollander

Han Hollander aan het werk tijdens de interland Nederland – Schotland (1-3), gespeeld op 21 mei 1938 in het Olympisch Stadion te Amsterdam (Wikimedia Commons)

Over de levensloop van Han Hollander is veel geschreven. Hij is één van de oprichters van het Deventerse Go Ahead, waarvoor hij tevens de naam bedenkt. Na een aantal jaren gewerkt te hebben bij de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij, gaat hij in 1921 aan de slag als plaatsvervangend chef bij de sportredactie van De Telegraaf. In 1928 zoekt de AVRO een sportverslaggever voor de Nederlandse radio. De latere AVRO-directeur en omroeppionier Willem Vogt herinnert zich Hollander uit zijn diensttijd als een smakelijk verteller over (voetbal)sport en vraagt hem als sportverslaggever voor de radio. Een uitdaging die Hollander graag aanneemt.

Op 11 maart 1928 verslaat Hollander zijn eerste officiële wedstrijd; in het Olympisch Stadion speelt Nederland tegen België. Het is direct een groot succes. In de jaren erna voorziet Hollander nog zo’n 50 interlands van zijn commentaar. Vanaf 1930 heeft hij bovendien zijn wekelijkse “sportpraatje” bij de AVRO, waarin hij naast voetbal vele andere sporten aan de orde stelt. Hij was van vele markten thuis. Hollander verslaat niet alleen voetbalwedstrijden, ook voor andere sporten zoals atletiek, wielrennen en zwemmen is hij beschikbaar. Zo verslaat hij de Olympische Spelen van 1936 in Berlijn.

Direct na aanvang van de oorlog wordt Hollander ontslagen. Hoewel er van anti-Joodse maatregelen nog geen sprake is, ontslaat Vogt hem vanwege zijn Joodse achtergrond. Hollander ziet geen reden om onder te duiken. Vanwege zijn positieve bijdrage aan de Olympische Spelen bezit hij een door Hitler ondertekende oorkonde. Met dat document op zak vertrouwt hij erop dat er weinig met hem kan gebeuren en dat hij vrijgesteld zal worden van deportatie.

Op aandringen van zijn vrienden duikt hij toch onder. Als hij hoort dat zijn dochter is opgepakt, verlaat hij zijn schuilplaats en valt hij in handen van de bezetter. Met vrouw en dochter wordt Hollander gedeporteerd naar kamp Westerbork, waar hij door inzet van zijn charmes en faam een populair baantje krijgt. Als zijn vrouw een onvoorzichtige uitspraak doet en wordt verraden, wordt het gezin op transport gezet naar vernietigingskamp Sobibór, waar Hollander op 9 juli 1943 wordt omgebracht.

  • Plaquette in het Olympisch Stadion ter herinnering aan Han Hollander, de eerste radioreporter die verslag deed van een voetbalinterland op 11 maart 1928. De zus van Hollander, mevr. R. Groothoff, legt hier voorafgaand aan de interland Holland-België op 7 april 1968 een krans (Het Geheugen)
  • Op 4 mei 2009 zijn er aan de Amstelkade in Amsterdam Stolpersteine gelegd voor Han Hollander en zijn vrouw Leentje (Joods Monument)
  • Gedenkplaat voor Han Hollander en familie op de plek van zijn oude woning in de Walstraat in Deventer, onthuld in november 2013 (RTV Oost)
Hollander schreef verschillende boeken en werkte mee aan allerlei sportuitgaven (Boekwinkeltjes)

Verder lezen

Er zijn veel berichten en artikelen gepubliceerd over Han Hollander. Hieronder vind je er enkele: