Leestijd: 28 minuten

Nieuwe start na de oorlog

Na een korte periode in Rotterdam vertrekt Rie met haar kinderen naar Amsterdam, waar ze de kost verdient als tolk voor de aanwezige militairen. In een rechtszaak worden de kinderen aan Cor toegewezen. Zijn familie en aanzien staan garant voor een goede opvang. Rie pakt vervolgens alles aan om haar leven weer op te bouwen.

Nel van Vliet toont haar gouden Olympische medaille van de 200 m. schoolslag (Arnhemsche courant van 5 augustus 1948)

In 1948 zijn in Londen de eerste naoorlogse Olympische Spelen. Het zijn de Spelen van Fanny Blankers-Koen, die met haar vier gouden medailles de harten van de Nederlanders verovert. Ze krijgt eenzelfde huldiging als Rie in 1936. Op diezelfde Spelen is er een gouden medaille voor Nel van Vliet op de 200 m. schoolslag. Zij raakt echter al snel in de vergetelheid, terwijl haar prestatie bijzonder genoemd mag worden.

Vijf jaar na haar echtscheiding krijgt Rie de kinderen terug in huis. Begin 1952 verhuist ze met de inmiddels 12-jarige Liesbeth en de 10-jarige Kees naar de wijk Bos en Lommer. Door nieuwe toptijden zijn haar prestaties in de vergetelheid geraakt, maar soms wordt ze nog gevraagd voor een radio- of televisie-optreden. Ze schroomt niet om haar gouden medailles te schenken aan het goede doel.

Het leven gaat door. Ze bezoekt regelmatig oude zwemvriendinnen en haar familie in Rotterdam. Buren en kennissen hebben geen weet van haar vroegere topprestaties. Na een affaire met een Duitse kapitein blijkt ze opnieuw zwanger te zijn. Op 26 februari 1956, nota bene Rie’s verjaardag, wordt Otto geboren. Ze is een gescheiden moeder met drie kinderen, zonder het huidige sociale vangnet. Met kunst- en vliegwerk houdt ze het gezin draaiende.

Dankzij de inmiddels gesubsidieerde zwemlessen leren haar kinderen zwemmen. Rie houdt ze echter ver weg van een zwemcarrière. Op zwemgebied is er inmiddels veel veranderd. In 1952 wordt de vlinderslag als aparte discipline erkend. In 1964 doet de elektronische tijdwaarneming zijn intrede. Het materiaal van de zwemkleding verbetert sterk. De Nederlandse dames doen goede zaken tijdens de Olympische Spelen van 1960 en 1964, maar deze prestaties komen niet in de buurt van Rie’s zegetocht van 1936. Elk Olympisch jaar is weer reden voor journalisten om haar te bezoeken.

Rie wordt ouder en blikt terug

Rie praat tijdens de Olympische Spelen van 1972 in München bij met de oud-wielrenner Arie van Vliet, die tijdens de Spelen van 1936 won goud op de 1000 m. tijdrit (De Telegraaf van 2 september 1972)

Door een ongeluk wordt eindelijk ontdekt waarom Rie in het verleden zo vaak benauwd en vermoeid is geweest. Ze blijkt bloedarmoede te hebben. Maandenlang moet ze revalideren. Een tweede revalidatie volgt in 1969, nadat ze per ongeluk mosterdgas heeft ingeademd bij een schoonmaakactie. Ze wordt arbeidsongeschikt verklaard en ze verhuist naar Rozenburg.

Op uitnodiging van Kees Kerdel, die werkzaam is bij het NOC bezoekt ze de Olympische Spelen van 1972 in München. Ze geniet van de zwemwedstrijden en andere evenementen. Maar dan vindt er een aanslag plaats op de Israëlische sportploeg en vallen er doden. Een aantal sporters besluit niet meer deel te nemen, maar net als in Berlijn wordt de keus gemaakt om sport en politiek niet samen te laten gaan. Toch blijken medailles zoals die judoka Wim Ruska wint, besmet.

In 1986, 50 jaar na de Spelen van Berlijn, is Rie eregast op een reünie van Duitse medaillewinnaars. Ook wordt ze opgenomen in de International Swimming Hall of Fame in Fort Lauderdale. De reünie is indrukwekkend. In het toen nog gedeelde Berlijn bezoekt ze het Olympisch Stadion, het Olympisch zwemstadion en het Frauenheim. In het naast het Frauenheim gelegen Haus des Deutschen Sports is de tentoonstelling Olympia, das Fest und seine Bedrohung ingericht. Veel reünisten hebben moeite met het feit dat ze zijn gebruikt voor Hitler’s propaganda. Tijdens een speech wordt Rie geëerd als keizerin van Berlijn. Die woorden doen haar erg goed.

Rie blikt opnieuw terug tijdens het eeuwfeest van de KNZB in 1988, waar zij onder andere naamgenoot Rie Beisenherz ontmoet. De zwemsport heeft in de aflopen jaren opnieuw een vlucht genomen. Er zijn wereldkampioenschappen ingesteld, sommige regels zijn aangepast en ook de ontwikkeling van zwemkleding verbetert keer op keer. Rie heeft moeite met de commercialisering, maar blijft de zwemsport trouw volgen.

  • Rie (l.) is eregast tijdens het jubileumfeest KNZB 100 jaar in 1988. In het midden Ada Kok en rechts Puck Oversloot (Jos van Kuijeren/Keerpunt, april 2020)
  • Op 28 juli 1997 ontvangt Rie uit handen van KNZB-voorzitter Wouter Huijbregtsen en NOC*NSF-directeur Wim de Heer de Golden Olympic Order (foto links: Zwemkroniek van 8 augustus 1997; foto rechts: uit Lang leve zwemmen: 125 jaar KNZB)

Maar dan is het lichaam van de voormalige topsportster op. Rie heeft veel pijn vanwege artrose en slijtage. Bij Wout, haar man, waarmee ze sinds 1975 samen is, wordt Alzheimer vastgesteld. Hij overlijdt in 2000. In haar flat slijt Rie haar laatste jaren met tal van gezondheidsproblemen. Hoewel ze in Nederland in de vergetelheid is geraakt, krijgt ze nog dagelijks fanmail uit het buitenland. Op 28 juli 1997 neemt ze als eerste Nederlander de Gold Olympic Order in ontvangst, de hoogste Olympische onderscheiding van het IOC. Op 6 november 2003 overlijdt Rie aan een hersenbloeding. Ze wordt 84 jaar.

Rie krijgt erkenning in Rotterdam

Op haar 100e geboortedag krijgt Rie, zij het rijkelijk laat, in haar geboortestad alsnog een welverdiende erkenning. Het wedstrijdbad van het nieuwe Zwemcentrum Rotterdam wordt in 2019 naar haar vernoemd. Het is een initiatief van de organisatie Rotterdamse Sporticonen, Sportbedrijf Rotterdam en Zwemcentrum Rotterdam. Daarnaast zal er voor de Rotterdamse zwemjeugd voortaan jaarlijks een Rie Mastenbroek Memorial worden georganiseerd.

Dit jaar werd tijdens de tweede Rie Mastenbroek Memorial op 18 februari een plaquette onthuld die herinnert aan Rie. Met deze plaquette op de muur van het bad en op de tribune is de naam van de Rotterdamse zwemster definitief verankerd in het complex. In Hellevoetsluis wordt Rie geëerd met een eigen plein voor het in augustus van dit jaar geopende nieuwe zwembad Sportcomplex De Eendr8: het Rie Mastenbroekplein.

Video van de Rie Mastenbroek Memorial 2020, met veel bekende gezichten uit de zwemwereld en de onthulling van de plaquette (via YouTube)

Interview met de schrijfster

Sport-historisch journalist Jurryt van de Vooren interviewt schrijfster Marian Rijk voor Quarantainecollege Sportgeschiedenis (via Youtube)

Geraadpleegde bronnen

Rie in badjas tijdens de Olympische Spelen van 1936 (Tumblr Rotterdam Van All)