Leestijd: 32 minuten

Voortbestaan wedstrijd in gevaar

“De verontreiniging van de openbare wateren in Overijssel heeft een dusdanige omvang aangenomen, dat bestudering van dit vraagstuk in breder verband dringend noodzakelijk is geworden”; schrijft de Opregte Steenwijker Courant op 14 mei 1954. De verschillende fabrieken langs de IJssel zorgen voor zoveel verontreiniging, dat er in de loop van de jaren steeds meer dode vis wordt aangetroffen. Voorlopig lijkt dit nog geen gevolgen te hebben voor de 8KM-zwemwedstrijd, maar de organisatie maakt zich wel zorgen.

op 25 juli 1955 kopt het Vrije Volk: “Lenie de Nijs verbetert wereldrecord 1500 m.” Tijdens het Nederlands Kampioenschap heeft de 16-jarige Robben-zwemster De Nijs het wereldrecord van de Deense Ragnhild Hveger uit 1941 verpulverd, door ruim 10 seconden sneller te zwemmen dan het oude record. Dat weerhoudt haar er niet van om de dag daarna acte de presence te geven in Zutphen, waar ze met ruim één minuut voorsprong de 8KM-zwemwedstrijd wint. Bij de heren is er een nipte overwinning voor Gerrit de Bruijn, die ook in 1956 de snelste is. Stans Scheffer, de eeuwige zwemmer, is opnieuw winnaar bij de veteranen.

Mede vanwege andere belangrijke zwemwedstrijden zijn er bij de 24e editie van de wedstrijd een tegenvallend aantal deelnemers. In totaal duiken er 119 deelnemers het water van de IJssel in, om de acht kilometer af te leggen. Vanwege het hoge water en de sterkte stroming wordt er dit jaar extra snel gezwommen. Naast opnieuw winst voor De Bruijn bij de heren is Ans Prins van de Hollandse Dames Zwemclub (HDZ) de andere dames te snel af.

In 1957 is er een recordaantal van zo’n 300 deelnemers. De Zwemkroniek heeft berekend dat er in 25 edities een recordaantal van 5.000 zwemmers de tocht hebben afgelegd, met aan de kant zo’n 50.000 toeschouwers. Vanwege een aantal Duitse deelnemers heeft de wedstrijd voor het eerst sinds jaren weer een internationaal tintje. Het is opnieuw een vlekkeloos georganiseerde wedstrijd. De winnaars van vorig jaar moeten beiden dit jaar genoegen nemen met een tweede plek. Astrid Sanderson en Jimmy Richards komen uiteindelijk als winnaars uit de bus.

Ook in 1958 zijn er de twee volle zandzuigers, die de deelnemers en toeschouwers achter de juryboot aan in een anderhalf uur durende tocht vervoeren naar de startplaats bij Korenoever. Volgens een verslag in de Zwemkroniek: “Een ongelooflijk mooie tocht, met langs de boorden van de rivier schilderachtige taferelen, die Paulus Potter – zo hij nog leefde – zouden doen watertanden.” Muziek van de plaatselijke fanfare verhoogt de sfeer. Na een aanval op de vetpotten van Brummen storten de 192 deelnemers zich glimmend van het vet in de sterke stroom richting Zutphen. Bij de dames is het Astrid Sanderson die opnieuw als eerste aantikt. Jimmy Richards, de winnaar van vorig jaar, wordt nu slecht vierde. De winst gaat naar Henk van der Linden.

In 1959 lijkt er nog altijd geen vuiltje aan de lucht te zijn, terwijl de donkere wolken rond het voortbestaan van de wedstrijd steeds dreigender lijken te worden. De wedstrijd heeft nog altijd een grote aantrekkingskracht; niet alleen op open water zwemmers uit het hele land, maar ook op de vele toeschouwers die uit de weide omgeving op het evenement afkomen.

Na de massale starts bij de boerderij in Kortenoever bij Brummen beginnen ruim 200 deelnemers aan de tocht. Met een ruime voorsprong komt Corrie Schimmel als eerste in Zutphen aan, terwijl bij de heren Joop Witte een nipte overwinning haalt. Stans Scheffer wint wederom gemakkelijk bij de veteranen onder 45 jaar. Tijdens de traditionele dansavond worden vervolgens de verschillende prijswinnaars in het zonnetje gezet.

Toenemende vervuiling betekent einde zwemtraditie

De vervuiling van het open water in Nederland neemt steeds ergere vormen aan. Op steeds meer plekken verbieden gemeentebesturen om nog te zwemmen. Kinderen die toch in het water zijn geweest moeten vaak braken. Ook de vissterfte neemt snel toe. Het is de hoge tol van de snelle industrialisering. De 8KM-zwemwedstrijd in de IJssel moet in 1960 worden afgelast. Het Parool schrijft hierover: “Men is tot dit besluit gekomen omdat men in verband met de berichten over de gesteldheid van het water in de grote rivieren – ernstige verontreiniging – en de huidige lage waterstand, niet verantwoord acht dit jaar deze wedstrijd te doen plaatshebben.”

De redactie van de Zwemkroniek verwoordt het nieuws als volgt: “Eens te meer moet ook dit bericht een aansporing zijn om steeds krachtiger de slechte gesteldheid van het rivierwater te bestrijden. Natuurlijk niet alleen om een zwemwedstrijd, maar wel omdat het niet doorgaan van de 8KM een teken aan de wand kan zijn. Het in goede staat houden van ons oppervlakte-water is in alle opzichten een zaak van nationaal belang.”

De situatie verbetert echter niet: Na 27 edities in 36 jaar komt er op trieste wijze een einde aan een unieke Nederlandse zwemtraditie.

Lees verder op de volgende pagina